หนังเล่าถึงชีวิตในช่วงวัยหนุ่มของอาจินต์ ปัญจพรรค์ หลังจากถูกรีไทร์จากคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และถูกแฟนสาวทิ้ง เขาได้ตัดสินใจเดินทางไปภาคใต้ เพื่อมุ่งหน้าไปทำงานที่เหมืองกระโสม ในอำเภอตะกั่วทุ่ง จังหวัดพังงา และทำงานในเรือขุดสายแร่ดีบุก ซึ่งในขณะนั้น ธุรกิจเหมืองแร่ดีบุกในไทยเป็นช่วงที่เฟื่องฟูมาก และเป็นที่มาของเรื่องราวในมหา’ลัยชีวิต ตลอดเวลาเกือบ 4 ปีที่อาจินต์ผ่านร้อน ผ่านหนาว และเรียนรู้คุณค่าของชีวิตในแบบที่ไม่มีหลักสูตรตำราใดสามารถมาแทนที่ได้
ในแง่ของรายได้ของภาพยนตร์เรื่องนี้ ถือว่าไม่ได้ประสบความสำเร็จมากนัก แต่ในด้านรางวัล หนังเรื่องนี้กวาดรางวัลในไทยแทบทุกสถาบัน อย่างเช่น รางวัลใหญ่แห่งปีอย่างรางวัลสุพรรณหงส์ ประจำปี 2549 ในสาขารางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยม, ผู้กำกับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม, นักแสดงสมทบชายยอดเยี่ยม (สนธยา ชิตมณี), บันทึกเสียงยอดเยี่ยม, ออกแบบเครื่องแต่งกายยอดเยี่ยม, กำกับศิลป์ยอดเยี่ยม รวมทั้งยังได้รับคัดเลือกให้เป็นตัวแทนภาพยนตร์ไทยเข้าชิงรางวัลออสการ์ ครั้งที่ 78 สาขาภาพยนตร์ภาษาต่างประเทศยอดเยี่ยมอีกด้วย